Spacerując ul. Dembowskiego, wiele osób zastanawia się, czym jest budynek, zarośnięty i częściowo obsypany ziemią. Otóż jest to Schron Piechoty I.R. 1 – jeden z obiektów pierścieniowej Twierdzy Wrocław ( 14 czerwca 1910), którego budowa trwała w latach 1890-1892.
Zastosowanie oraz funkcja
Był to standardowy schron – jego założenia techniczno taktyczne, zamykały się w planie wzorcowym dla schronów piechoty opracowanym w roku 1887. Był to unowocześniony schron, ponieważ na lewym skrzydle posiadał studnie a na prawym latrynę, oddzieloną od korytarza głównego. Między kazamatami (pomieszczeniami, w których znajdowali się żołnierze) znajdowały się przejścia, które podczas ostrzału pozwalały swobodnie poruszać się po obiekcie. Pierwotny, wzorcowy model tego typu schronu posiadała jedynie 6 kazamat połączonych w części szyjowej korytarzem.
Schron był przeznaczony dla 250 żołnierzy, w tym dla 4 oficerów (1 komendant, 3 pozostali to oficerowie dowodzący kompanią). Do 1917 roku obecna Wielka Wyspa nie była jeszcze spójnym terenem, oddzielonym od reszty Wrocławia rzeką. Sztab niemiecki doskonale wiedział, że będzie tutaj budowany kanał żeglugowy i powodziowy Odry, dlatego między schronem na Biskupinie a następnym jest tak duże ,,międzypole” (obszar niefortyfikowany). Twierdza Wrocławska jest jedną z najnowocześniejszych obiektów niemieckich, ponieważ etap jej ostatecznego formowania przypada na lata 1912 -1914. Kilka lat wcześniej 14 Czerwca 1910r. Wrocław został ogłoszony twierdzą.
Tutejszy obiekt w związku z pewnymi założeniami taktycznymi znalazł się poza obrębem głównej linii walki i miał stanowić odwód dla wojsk walczących na głównej linii obrony Wrocławia. Główna linia została wytyczona de facto w roku 1914, wybudowaniem na drugim brzegu Odry, sąsiadującym z Biskupinem, 10 schronów.
Na Biskupinie mamy schron zmodernizowanego modelu opracowanego w 1887 r., de facto jest to schron modelu wprowadzonego w roku 1889. Co pewien czas modyfikowano wzory schronów – wzór z roku 1888 posiadał przebicia pomiędzy kazamatami, natomiast wzór wprowadzony w 1889 r. latrynę oraz studnię. Bunkier przy Dembowskiego nie ulegał po wybudowaniu dalszym modernizacjom, był wykorzystywany przez Rzeszę do końca wojny bardziej, jako magazyny na potrzeby wojskowe. Po pierwszej wojnie światowej, obiekt nie był już wykorzystywany do celów bojowych.
Schemat schronu – widok z góry
Budowa oraz funkcje obronne
Fasada to w zasadzie ściana tylna budynku, ponieważ przednia jest obłożona warstwą ziemi, która od frontu wynosi 3 metry natomiast od góry do 60cm. Podczas projektowanie zadecydowano, że obiekt będzie posiadał 3-warstwową strukturę i całkowicie ceglaną fasadę. Od góry znajduje się nieco ponad metrowa warstwa granito- betonu, poniżej również metrowa, amortyzująca warstwa piasku, pod spodem, kolejna warstwa ceglanego sklepienia.
Era samolotów, dobrego sprzętu optycznego, wymusiła zastosowanie elementów maskujących do militarnych obiektów – do sadzenia na przedniej ścianie oraz na dachu idealnie nadawały się drzewa, oraz trawa. Teren schronu naturalnie zmieniał się na wyspę zieleni.
W pomieszczeniach znajdowały się ławy przy ścianach kazamat, pod sufitem podwieszona była półka na tornistry, a po lewej stronie „pokoju” znajdował się piecyk (wyjście piecyka znajdowało się na fasadzie i pozwalało odprowadzać spaliny poza przykrycie schronu). Biskupiński schron posiada małe wejścia i duże bramy, które podczas mobilizacji twierdzy mogły zostać zamurowane a do użytku służyłyby tylko małe wejścia. Ciekawostka – na Dembowskiego w schronie zachowały się wszystkie bramy, jest to rzecz niespotykana, ponieważ te elementy szybko ulegają dewastacji i w większości wrocławskich fortyfikacji zostały rozkradzione i zdewastowane.
Tego rodzaju schron wytrzymuje uderzenia pocisków o średnicy 120mm, czyli był stanie uchronić stacjonujących żołnierzy od uderzeń artylerii polowej.
Po wojnie miejsce zabaw dzieci
Po wojnie na schronie znaleziono kilka grobów z krzyżami, lecz bez tabliczek. Niestety nie udało się ustalić, kim byli pochowani tam ludzie. W latach 50 to miejsce było ogólnodostępne dla mieszkańców Sępolna i Biskupina, a dzieci prowizoryczną górkę wykorzystywały do zabawy. W zimie zjeżdżając tam na sankach.
W latach 80 schron został przekazany Obronie Cywilnej, która zamierzała przeprowadzić pewne modernizacje. Schron jest obiektem zabytkowym dla Wrocławia i na terenach polskich unikalnym, ponieważ nigdzie indziej drzwi się nie zachowały w pełnej formie.
Schron jest w bardzo dobrym stanie, głównie przez to, że wykorzystywany był praktycznie do obecnego Stulecia, jako magazyn. Schron jest na liście obiektów aktualnego wykorzystania w ramach działań Obrony Cywilnej.
{joomplu:817} {joomplu:816} {joomplu:815} {joomplu:814}
materiał przygotowany we współpracy ze stowarzyszeniem www.fortwroclaw.pl
