Pasy bezpieczeństwa są jednym z najskuteczniejszych środków zapobiegającym powstawaniu obrażeń podczas wypadków u kierowców i pasażerów pojazdów. Niezwykle wysoka śmiertelność w wypadkach drogowych w Polsce (11 zabitych i 125 rannych na 100 wypadków – dane statystyczne 2003r.) bierze się między innymi stąd, że zbyt wiele osób podróżuje z nie zapiętym pasem bezpieczeństwa.
W skali kraju na podstawie przeprowadzonych pomiarów stwierdzono, że pasy bezpieczeństwa w samochodach osobowych stosuje średnio:
69 % kierowców,
68 % pasażerów z przodu,
51 % pasażerów z tyłu.
Art. 39 ustawy Prawo o ruchu drogowym z 20.06.1997 r. (Dz. U. Nr 58, z 2003r., poz. 515 – tekst jednolity z późniejszymi zmianami, nakłada na kierującego pojazdem samochodowym oraz osobę przewożoną takim pojazdem, wyposażonym w pasy bezpieczeństwa obowiązek korzystania z tych pasów podczas jazdy.
Szczegóły dotyczące obowiązku wyposażenia pojazdu w pasy bezpieczeństwa określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31.12.2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, (Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262)
Pojazd samochodowy wyposaża się w pasy bezpieczeństwa na siedzeniach wyposażonych w punkty kotwiczenia, przepis ten stosuje się do:
1. przednich siedzeń w samochodach osobowych, zarejestrowanych po raz pierwszy po dniu:
– 30 czerwca 1971 r. – z silnikiem o pojemności skokowej powyżej 1.400 cm³
– 31 grudnia 1971 r. – z silnikiem o pojemności skokowej od 1.000 cm³ do 1.400 cm³,
– 30 czerwca 1972 r. – pozostałych,
2. siedzeń innych niż przednie – w samochodach osobowych zarejestrowanych po raz pierwszy po dniu 30 czerwca 1993 r.,
3. siedzeń w pojazdach innych niż wyżej wymienione, wyposażonych w punkty kotwiczenia pasów bezpieczeństwa – zarejestrowanych po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1993 r.
Powyższych przepisów nie stosuje się do pojazdu z nadwoziem otwartym.
Określony w art. 39 ust. 1 ogólny obowiązek korzystania z pasów bezpieczeństwa nie dotyczy między innymi:
• osoby mającej orzeczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do używania pasów,
• osoby chorej lub niepełnosprawnej przewożonej na noszach lub w wózku inwalidzkim.
Przepis ogólny dotyczący obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa przez osoby przewożone w pojeździe samochodowym dodatkowo obliguje do przewożenia dzieci w wieku do 12 lat, o wzroście nieprzekraczającym 150 cm w specjalnym foteliku ochronnym, lub urządzeniu (podwyższeniu) do przewożenia dzieci.
Powyższe przepisy nie rozróżniają pasów bezpieczeństwa ze względu na sposób ich mocowania. Pasami bezpieczeństwa w rozumieniu tych przepisów będą zarówno pasy mocowane w trzech punktach, jak i te mocowane w dwóch punktach (biodrowe).
W przypadku, gdy np. przewozimy na tylnym siedzeniu trójkę dzieci, obowiązek zapięcia pasa bezpieczeństwa dotyczy każdego z nich.
Realizując dyspozycję zawartą w art. 39 ustęp 1 oraz 2 należy przyjąć jako zasadę, że dziecko w wieku do 12 lat, nieprzekraczające 150 cm wzrostu musi korzystać z fotelika ochronnego lub urządzenia do przewożenia dzieci, zamocowanego przy pomocy pasa bezpieczeństwa lub bezpośrednio zapięte tym pasem, bez względu na jego rodzaj.
Powyższego przepisu nie stosuje się, gdy dziecko przewożone jest taksówką osobową, pojazdem pogotowia ratunkowego lub Policji.
Foteliki i inne urządzenia do przewożenia dzieci powinny spełniać odpowiednie warunki techniczne. Warunki te określają Polskie Normy oraz regulaminy EKG ONZ. Potwierdzeniem spełnienia tych warunków jest certyfikat Przemysłowego Instytutu Motoryzacji lub świadectwo homologacji.
Poza osobami zwolnionymi z obowiązku zapinania pasa bezpieczeństwa oraz określonymi sytuacjami, kierujący pojazdem nie może przewozić pasażerów, którzy nie korzystają z pasów bezpieczeństwa oraz fotelików ochronnych w przypadku dzieci spełniających szczególne warunki.
Z analizy art. 45 Prawa o ruchu drogowym wynika, że adresatem tego zakazu jest kierujący, gdyż to on jest odpowiedzialny za realizację tego obowiązku, niezależnie od odpowiedzialności osobistej każdej osoby.
Należy pamiętać, że przewóz dziecka w foteliku ochronnym nie może odbywać się, gdy siedzi ono tyłem do kierunku jazdy, na przednim siedzeniu pojazdu, wyposażonego w poduszkę powietrzną dla pasażera.
Przepisy zabraniają także przewożenia poza fotelikiem ochronnym dziecka w wieku do 12 lat na przednim siedzeniu pojazdu. W tym przypadku nie ma znaczenia wzrost dziecka. Co istotne przepis ten wyraźnie wskazuje, że dziecko ma być przewożone w foteliku ochronnym, nie dopuszcza on przewożenia w innym urządzeniu do przewozu dzieci (podwyższeniu).
